Fosfor (P) jest drugim (zaraz po wapniu) najczęściej występującym pierwiastkiem mineralnym u ssaków. Jego największa ilość, bo aż ok. 86%, występuje w kościach, następnie w mięśniach 8,6%.
W ciągu ostatnich kilku dekad nasiliła się dyskusja na temat niekorzystnego wpływu fosforu na psi organizm oraz konieczności jego minimalizowania. Jako powód tych rozważań wymienia się rosnącą częstotliwość występowania przewlekłej choroby nerek.
Czy w świecie nauki istnieją badania na ten temat? Czy trend, obecny na wielu forach internetowych, związany z pozytywną oceną wyłącznie tych karm, w których poziom fosforu nie przekracza 1 % w suchej masie, ma swe odzwierciedlenie w nauce? Zobaczmy!
Fosfor (P) jest niezbędnym składnikiem odżywczym praktycznie wszystkich żywych organizmów i bierze udział w ponad 2000 reakcjach komórkowych. Podobnie jak wapń, pełni główną rolę jako element strukturalny szkieletu. Jest głównym składnikiem mineralnym kości i zębów. Jest także składnikiem strukturalnym DNA i RNA. Pełni istotną funkcję w metabolizmie energetycznym oraz reguluje równowagę kwasowo-zasadową.
Fosfor występuje naturalnie w roślinach oraz mięsie. Mięso jest źródłem fosforu organicznego, który jest łatwiej przyswajalny przez organizm, z kolei rośliny mogą zawierać zarówno organiczny, jak i ten mniej przyswajalny – fosfor nieorganiczny.
Wchłanianie składników mineralnych u psów następuje w jelicie cienkim. Ze względu na jelitowe wydalanie fosforu, łącznie około 30% do 40% tego pierwiastka jest usuwanego z kałem. Główną drogą wydalania fosforu są jednak nerki. Około 90% fosforu w osoczu jest filtrowane przez kłębuszki. Z tej ilości 80–90% jest wchłaniane ponownie w kanalikach nerkowych.
Spożycie fosforu regulują nam NRC, FEDIAF oraz AAFCO. Jest ono w każdym przypadku zależne od wieku psa oraz od stanu zdrowia. Warto zwrócić uwagę, że NRC nie określiło górnej granicy spożycia fosforu, natomiast FEDIAF zaproponowało 1,6 g P/100 g w suchej masie jako maksymalny limit odżywczy.
A zatem czy należy limitować fosfor?
Skutki nadmiaru fosforu w diecie są dość intensywnie rozpowszechniane. Wielu opiekunów zna teorię „przebiałczenia”, która de facto nie ma pokrycia naukowego. Pojęcie to (być może) zrodziło się z tytułu hiperfosfatemii (nadmiaru fosforu), ponieważ białko pochodzenia zwierzęcego i roślinnego jest bogate właśnie w fosfor. Objawy kliniczne hiperfosfatemii to skurcze mięśni, wyższe tętno oraz niskie ciśnienie.
Mniej mówi się natomiast o niedoborze fosforu – hipofosfatemii, choć niedobór tego pierwiastka w organizmie jest bardzo niebezpieczny. Nadmierne ograniczanie fosforu w diecie może wyrządzić psu wiele złego. Hipofosfatemia objawia się zaburzeniem wzrostu, anemią, utratą apetytu, wycieńczeniem oraz skrzywieniem i obrzękiem kończyn przednich i nadgarstka. W badaniach naukowych o hipofosfatemii mówi się przede wszystkim o szczeniętach, ponieważ w okresie intensywnego wzrostu pierwiastek ten odgrywa kluczową rolę.
Ostatnim ważnym aspektem, który należy podjąć, by do zagadnienia podejść kompleksowo, jest ustalenie stosunku fosforu do wapnia w karmie. Wapń ma bowiem tzw. funkcję antagonistyczną do fosforu. Badania naukowe wskazują, że zwiększenie stężenia Ca w diecie zmniejsza wchłanianie P. Jest to najbardziej widoczne przy stosunku Ca:P większym niż 2:1. Dlatego FEDIAF oraz NRC wskazują taki stosunek tych makroskładników jako maksimum. Optymalny stosunek Ca:P wynosi 1:1 u psów zdrowych.
Liczba wpisów na forach internetowych na temat konieczności ograniczania fosforu w diecie psów dynamicznie rośnie. Kluczowy w rzetelnym podejściu do tego zagadnienia jest jednak fakt, że obecnie nie ma dowodów naukowych na to, że u zdrowych psów nawet wysoka zawartość fosforu w diecie (do 4,0 g/1000 kcal) w postaci organicznej lub nieorganicznej prowadzi do uszkodzenia nerek, gdy stosunek wapnia do fosforu jest większy niż 1. Jeśli karmisz psa karmą, spełniającą to założenie, możesz spać spokojnie – zapewniasz mu zdrowy rozwój.
Jak policzyć zawartość fosforu na 1000 kcal?
Sposób obliczenia na bazie karmy Koza z batatami:
1. Sprawdzamy kaloryczność karmy na 100g: 112 kcal / 100 g
2. Sprawdzamy zawartość fosforu na 100g: 100g * 0,25% = 0,25g
3. Obliczamy ile 100 gramowych dawek karmy znajduje się w 1000 kcal: 1000 kcal podzielić przez 112 kcal = 8,93
4. Mnożymy 8,93 i 0,25g aby uzyskać dawkę fosforu w 1000kcal: 8,93 * 0,25g = 2,23g
5. Wartość fosforu w karmie Koza z batatami w 1000kcal wynosi 2,23g