Rośliny strączkowe – białko vs białko.
Powszechnie wiadomo, że rośliny strączkowe są bogatym źródłem białka, błonnika, żelaza i cynku oraz stanowią doskonałą roślinną alternatywę dla mięsa. Należy jednak wziąć pod lupę wspomniane białko pochodzenia roślinnego i porównać je z białkiem pochodzenia zwierzęcego – które bez wątpienia, jest najlepszym źródłem aminokwasów limitowanych dla mięsożerców, a także wysokostrawnym źródłem białka ogólnego.
Uwzględniając białko grochu jako rośliny strączkowej w diecie psa, warto zapoznać się szczegółowo ze składem białka pochodzenia roślinnego i uwzględnić zapotrzebowanie bytowe psa. Białko grochu zawiera 18 aminokwasów, w tym lizynę i inne aminokwasy rozgałęzione BCAA. Aminokwasem ograniczającym jest metionina, która należy do grupy aminokwasów egzogennych i limitujących. Mówiąc mniej naukowym językiem oznacza to, że organizm nie jest w stanie jej syntetyzować i należy ją dostarczyć w diecie. Jest to wprawdzie możliwe poprzez wprowadzenie źródła białka roślinnego jednak…
Substancje antyodżywcze
Rośliny strączkowe, zawierają szereg substancji antyodżywczych, czyli substancji ograniczających wykorzystywanie substancji odżywczych w organizmie. Do takich substancji w grochu zaliczamy:
- lektyny – przechodzą one przez barierę jelita do krwiobiegu i powodują m.in. stany zapalne; mogą również uszkadzać komórki wyściełające jelito psa, to z kolei może wywoływać zespół nieszczelnego jelita i alergie;
- saponiny – czyli substancje wywołujące hemolizę czerwonych krwinek oraz uszkadzają jelita, ponieważ są trudno przyswajalne i są inhibitorami wielu enzymów; mogą wywołać anemię;
- kwas fitynowy – obniża przyswajalność m.in. żelaza, cynku, magnezu, wapnia i wielu innych;
- FODMAP – „Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides And Polyols” czyli „Fermentujące Oligo- Di- i Monosacharydy oraz Poliole”, są to krótkołańcuchowe węglowodany słabo wchłaniane, szybko fermentujące; w jelicie cienkim przyczyniają się do zwiększonej absorpcji wody, wywołując dolegliwości takie jak m.in. ból, uczucie przelewania, biegunki; w jelicie grubym natomiast ulegają fermentacji przez bakterie jelitowe z wytworzeniem gazów wywołując ból oraz wzdęcia;
- inhibitory proteaz – blokują enzymy trawiące białka, a przez to zmniejszają przyswajalność aminokwasów.
Substancje antyodżywcze mogą zakłócać działanie enzymów trawiennych, blokują wchłanianie innych składników odżywczych, wywołują stany zapalne, wzdęcia, a także gazy oraz biegunki / zaparcia.
Karmy bezzbożowe a kardiomiopatia rozstrzeniowa psów (DCM) u psów
W lipcu 2018 r. FDA opublikowała wyniki badania dotyczące bliskiej korelacji pomiędzy wystąpieniem DCM u psów a spożywania przez nie karm oznaczonych jako „bezzbożowe”. Karmy takie charakteryzowały się wysoką zawartością nasion strączkowych: grochu, soczewicy oraz innych nasion roślin strączkowych i/lub ziemniaków w różnych formach, stanowiących o składzie tychże karm tzn. wymieniane były w pierwszych 10-ciu pozycjach na liście składu.
Bezzbożowe żywienie stało się trendem w kwestii odżywiania czworonogów oraz pewnego rodzaju chwytem marketingowym przemysłu karm dla zwierząt domowych. Niestety na potrzeby pozyskania skrobi, jako komponentu „zlepiającego” karmę, na czoło wysunęła się skrobia roślin strączkowych i ziemniaków, która to stanowi pokarm bogaty w lektyny – tj. substancje antyodżywcze. Ziarna zawarte w karmie „zbożowej” dla psów również zawierają lektyny – i jest to niewątpliwie kwestia poddająca pod rozwagę stosowanie tychże karm. Jednak duża zawartość białka w roślinach strączkowych spowodowała, że producenci popularnych karm bezzbożowych ograniczyli podaż białka pochodzenia zwierzęcego i w rezultacie stworzyli receptury z wysoką zawartością lektyn, błonnika i niepełnowartościowego białka, być może jeszcze bardziej obciążające psie organizmy.
Białko roślin strączkowych jest ubogie w metioninę, a spożywając w monodiecie pokarm o niższym stężeniu tego aminokwasu, wysokim stężeniu substancji antyodżywczych (lektyn), a także wysokim stężeniu błonnika, organizm psów nie jest w stanie wyprodukować wystarczającej ilości aminokwasu tak ważnego dla prawidłowej pracy serca – tauryny. Dowiedz się więcej na temat tauryny z naszego wpisu w cyklu Pieskie ABC..
Kamienie moczowe
Metionina, która jest aminokwasem limitującym w diecie psów, posiada wiele funkcji, wspomagających organizm w prawidłowym, codziennym funkcjonowaniu. Ze względu na swoje właściwości, metionina działa m.in. zakwaszająco na mocz i żółć, przez co jest w stanie wykazać korzystne działanie w przypadku zapobiegania wytrącaniu się złogów w drogach moczowych i żółciowych, nie dopuszczając tym samym do ich zakażenia.
U psów kamienie szczawianowo-wapniowe (oksalaty), obok fosforanów magnezowo-amonowych (struwitów), należą obecnie do najczęściej występujących typów kamieni moczowych. Karma bogata w nasiona strączkowe może wykazywać się obniżoną zawartością metioniny, co może skutkować powstawaniem kamieni struwitowych.
Kamienie krzemianowe, które są rzadkim rodzajem kamienia pęcherza u psów, powstają w wyniku stosowania diety o wysokim poziomie glutenu kukurydzianego lub łuski ziarna. Dietoprofilaktyka tego rodzaju kamieni dróg moczowych polega na ograniczeniu podaży białka roślinnego, którego źródłem jest białko nasion strączkowych, czyli grochu.
Problemy gastryczne
Warzywa strączkowe poza białkiem są bardzo bogatym źródłem węglowodanów krótkołańcuchowych, które są słabo wchłanialne i szybko fermentujące. Duże ilości, wymienionych jako substancja antyodżywacza, FODMAP, będą skutkować dolegliwościami gastroenterologicznymi.
W tym podrozdziale należy także pamiętać o lektynach, które mogą również uszkadzać komórki wyściełające jelito. Lektyny w żywności mogą być jednym z największych winowajców, przyczyniających się do: zakłócania trawienia, uszkodzenia komórek wyściełających jelita, zmiany flory bakteryjnej, zakłócania metabolizmu tłuszczów, białek i węglowodanów, i wielu innych.
Nieszczelne jelito może dalej prowadzić do innych problemów zdrowotnych Twojego psa: alergie pokarmowe, drożdżyce, problemy skórne, artretyzm, nieswoiste zapalenie jelit (IBD), problem z wątrobą lub nerkami, problemy z tarczycą.
Dlaczego groch jest złym wypełniaczem?
Podsumowując powyższe rozważania należy stwierdzić, że groch jest bezwartościowym i niewłaściwym wypełniaczem stosowanym w karmach, ze względu na nieodpowiedni skład aminokwasowy. Szereg obecnych w nim substancji antyodżywczych, ma negatywny wpływ na zdrowie czworonogów, poprzez zakłócanie działania enzymów trawiennych, blokowanie wchłaniania składników odżywczych, wywoływanie stanów zapalnych, a także wzdęć, gazów oraz biegunek czy zaparć.
Co zrobić gdy mój pies je karmę z grochem?
Jeśli Twój pies długo je karmę, w której króluje groch lub inne nasiono strączkowe, zrób badania i zmień stosowaną karmę. Aby wspomóc organizm psa w trakcie zmiany karmy, zastosuj probiotyk weterynaryjny, suplement z tauryną oraz wprowadź suszoną żurawinę w celu zakwaszenia moczu.
Literatura
FDA, Center for Veterinary Medicine. 2018. FDA investigating potential connection between diet and cases of canine heart disease https://www.fda.gov/animal-veterinary/outbreaks-and-advisories/fda-investigation-potential-link-between-certain-diets-and-canine-dilated-cardiomyopathy
Mansilla W. D., Marinangeli C. P. F., Ekenstedt K. J., Larsen J. A., Aldrich G., Columbus D. A., Weber L., Abood S. K., Shoveller A. K. 2019. Special topic: The association between pulse ingredients and canine dilated cardiomyopathy: addressing the knowledge gaps before establishing causation, Journal of Animal Science 97 (3), 983–997, https://doi.org/10.1093/jas/sky488.
Freeman L. M., Stern J. A., Fries R., Adin D. B., Rush J. E. 2018. Diet-associated dilated cardiomyopathy in dogs: what do we know? J Am Vet Med Assoc. 253(11). 1390-1394. doi: 10.2460/javma.253.11.1390. PMID: 30451613.
Wylupek D., Madany J. 2012. Kamica szczawianowo-wapniowa u psów i kotów. Życie Weterynaryjne 87 (04), 293-296.
National Research Council. 2006. Nutrient Requirements of Dogs and Cats. Washington, DC: The National Academies Press. https://doi.org/10.17226/10668.
Fascetti A. J., Delaney S. J. 2013. Applied Veterinary Clinical Nutrition. Wiley Blackwell. https://doi.org/10.1002/9781118785669F.